Günümüz dijital teknolojilerinin tamamında yaygın olarak kullanılan iki önemli kavram bulunmaktadır. Bunlardan biri UI (User Interface/Kullanıcı Arayüzü) diğeri ise UX (User Experience/Kullanıcı Deneyimi)’dir. Bu kavramlar birbirinden bağımsız gibi görünmelerine rağmen tümleşik bir birliktelik içerisindedir. Bu nedenle her iki kavramı birlikte incelemek daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
UI; kişilerin bir ürün, sistem ya da servisi kullanırken hissettikleri duygular ile davranışlarını ifade eder. UI, web tasarım içerisinde sıklıkla duyduğumuz bir terim olmasına rağmen sadece bu alanın içerisinde değil bir çok alanda kullanılan bir kavramdır. Örneğin; bir mikrodalga fırın üzerindeki dijital göstergelerde yer alan pişirme ayarları, ilgili ikonlar ve kullanıcıyı yönlendiren göstergeler de bu duruma iyi bir örnektir. Günümüzde aynı işlevi gören bir web sitesi birçok farklı cihazda aynı performansla çalışmak üzere tasarlanmaktadır. Özellikle e-ticaret sitelerini baz alarak düşündüğümüzde bir web sitesi; masaüstü, mobil, aplikasyon ve akıllı televizyonlar gibi farklı cihaz ve ölçülerdeki alanlarda aynı kullanılabilirlikte olmalıdır.
Web arayüz tasarımı, günümüzde bir markanın kurumsal kimliğini, kullanıcıların en net ve en belirgin şekilde deneyimleyebildiği bir görsel tasarım öğesidir.
UI kavramını kısaca açıkladıktan sonra UX kavramını da örneklerle açıklayalım.
UX; insanların bir makine, cihaz, bilgisayar programı ya da karmaşık aletlerle etkileşimini sağlayan yöntemlerin bileşkesine verilen addır. TV kumandasının üzerindeki stand by (açma-kapama) tuşunun işlevi neredeyse herkes tarafından bilinmektedir. Bu tuşa ses yükseltme ya da azaltma fonksiyonu verecek olursak önemli bir kullanıcı deneyimi değişikliği ortaya çıkacaktır.
UI ve UX kavramlarını birbirine bu kadar bağımlı hale getiren neden, insan iletişiminin geniş ve değişken kurallara sahip olmasıdır. Bundan 40 yıl önce stand by tuşu yerine 1-0 veya on-off şeklinde ibareler de kullanılmaktaydı. Gelecek 40 yılda hangi simgelerin kullanıcı deneyimlerini etkileyeceğini öngörmek pek mümkün değildir. Bu nedenle web arayüz çalışmaları sürekli olarak ölçülmekte ve düzenlenmektedir. Web siteleri üzerinden örnek verecek olursak, günlük trafiğinin %85’ini mobil cihazlar üzerinden alan bir web sitesinin arayüz tasarımı öncelikli olarak mobil cihazlara uygun şekilde hazırlanmalıdır.
Markaların artık en görünen yüzleri web siteleridir. Kullanıcılar bir markaya ilgili duyduklarında mağazalarına gitmeden önce web sitelerini ziyaret etmektedirler. Bu nedenle web sitelerinin arayüzleri güncel, kolay kullanılabilir, farklı cihazlara uygun şekilde hazırlanmalıdır.
Arayüz Tasarımı Yapılırken Hangi Programlar Kullanılır?
Belirtilen temel esaslara uygun şekilde web sitesi arayüzü tasarlamak için günümüzde birçok farklı tasarım programı kullanılmaktadır. Skecth, Figma, Adobe XD, Invision, Balsamiq gibi farklı programlar arayüz tasarımı için yaygın şekilde kullanılmaktadır. Bu programları kullanacak tasarımcılar genel kabul görmüş web tasarım kuralları ve ölçülerine hâkim olmalıdır. Grafik tasarım programlarının yapabildiği birçok işlem bu programlar tarafından da yapılabildiği için kullanıcı arayüz tasarımı yapılırken ekstra farklı bir programa ihtiyaç duyulmaz.
Ayrıca bu programlar aracılığıyla web sitesi üzerindeki tüm sayfalar arasında prototipleme yapılabilmektedir. Prototiplenen sayfalar yine aynı programların ön izleme özellikleri sayesinde canlıya alınmadan önce sunum haline getirilebilmektedir. Son kullanıcıların tasarımlar hakkındaki yorum ve önerileri sunum üzerinden alınabilmektedir. Alınan tüm yorum ve öneriler gerekli durumlarda revize edilerek versiyonlar şeklinde saklanabilmektedir. Arayüz tasarımlarının karmaşık süreçleri bu özellikler sayesinde daha kolay bir hale gelmektedir.
Arayüz'ün Geleceği
Teknolojik cihazların çeşitlenmesi markaların online işlere yaptıkları yatırımları artırması sebebiyle web sitelerinin tasarımlarını sıkça güncelleme ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Özel günler için hazırlanan karşılama sayfaları, aplikasyonlar için farklı konseptler gibi pek çoğu tasarımsal nitelik taşıyan işler bu alandaki yetişmiş iş gücüne olan ihtiyacı artırmaktadır.
Markaların geçmişte mağaza dekorasyonu için iç mimarlık ofisleriyle birlikte hazırladıkları çalışmalar artık web sitelerine, mobil aplikasyonlara hatta giyilebilir cihazların içerisine taşınmıştır. Bir bakıma arayüz tasarımcıları geleceğin iç mimarları olarak tanımlanabilir.
Kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi kavramları sürekli olarak gelişmek ve değişmektedir. Bu hızlı süreçleri yakından takip edebilmek için pek çok farklı kaynağı düzenli şekilde izlemeli ve yetenek setlerimizi sürekli geliştirmemiz gerekir.
Neden Arayüz Tasarımcısı Olmalıyım?
Bu alanda yetişmiş iş gücüne olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Kariyer hedefini arayüz tasarımcısı olarak yapmayı planlayanlar uluslararası iş imkânlarına sahip olurlar. Özellikle teknolojiye uygun tasarımsal işler yapmayı seven, araştırma geliştirme ve iyileştirme konusunda sürekli olarak kendini geliştirebilecek herkes arayüz tasarımcısı olabilir.
Geleceğe yön verecek olan teknolojilerin görsel yüzünü hazırlamak isteyen herkesin eşsiz bir keyifle çalışabileceği bir meslek olacaktır.
Erkan ÇATALÇAM Tasarım Müdürü
